Naltrekson – (nie)poznane właściwości

Naltrekson należy do substancji zwanych antagonistami receptorów opioidowych.

Generalnie działanie antagonistów polega na blokowaniu fizjologicznego działania innych substancji oraz naturalnie występujących hormonów, katecholamin, peptydów i neuroprzekaźników. Mechanizm ten został wykorzystany w leczeniu pacjentów silnie uzależnionych od opiatów, bowiem blokowanie receptorów opioidowych może uniemożliwić osiągnięcie euforii uzależnionemu pacjentowi po przyjęciu środków takich jak heroina. Skuteczność tej metody okazała się bardzo wysoka, ponieważ efekty działania nawet dużych dawek opiatów, blokowane są nawet na kilka godzin.

Powszechne użycie naltrekson sięga lat 80 XX wieku. Pierwotnie stosowany był w celu utrzymania abstynencji od opiatów, a następnie  w leczeniu uzależnienia od alkoholu. Naukowe podstawy i standaryzację dla powszechnego użycia naltreksonu w leczeniu alkoholizmu ustanowił John David Sinclair pod koniec lat 90 XX wieku. Zademonstrował on bowiem, że proces opisany jako farmakologiczne wygasanie sprawia, iż picie alkoholu z jednoczesnym przyjmowaniem neltreksonu powoduje stopniowe zmniejszenie potrzeby jego spożywania. Jest to proces powtarzalny i przewidywalny, który przebiega zgodnie z krzywą zanikania. Metodę tę nazywa się metodą Sinclaira i jest ona do dziś powszechnie stosowana na całym świecie.

Ostatecznie naltrekson został zatwierdzony przez Food and Drug Administrations (FDA) jako substancja wspomagająca leczenie alkoholizmu. Standardowo takie leczenie wymaga dawki dziennej w wysokości od 50 mg do 300 mg naltreksonu przyjmowanego doustnie.

 

Naltrekson a immunologia

 

Leczenie uzależnienia od opiatów i alkoholizmu stanowiło podstawowy kierunek stosowania naltreksonu. Zadziwiające jednak były obserwacje na podstawie, których zaczęto przyglądać się tej substancji pod kątem właściwości immunostymulujących. Już w roku 1985 wysnuto wniosek , że endorfiny mogą być uznawane za immunomudolatory i mogą stać się narzędziem na polu immunoterapii. Mechanizm działania receptorów był już na tyle poznany, że wiadomo było, że naltrekson może przyłączać się do receptorów endorfinowych, ponieważ endorfiny są endogennymi opioidami. Ponadto naukowcy posiadali także wiedzę o mechanizmach dążenia organizmu do homeostazy, na podstawie, której wiadomo było, że zablokowanie tych receptorów może zmusić organizm do wytwarzania większej ilości endorfin w celu zrównoważenia braku efektów ich działania.

Przełom zastosowania naltreksonu nastąpił w roku 1985 r. za sprawą dr Bernarda Bihari, naukowca zaangażowanego w badania nad leczeniem HIV i AIDS. Wykorzystując wiedzę o tym, że endorfiny są w istotny sposób zaangażowane w regulację układu odpornościowego przeprowadził on testy na pacjentach będących w bardzo zaawansowanym stadium AIDS. Zastosowanie naltreksonu okazało się genialnym posunięciem, które z czasem ewoluowało do  stosowania niskich dawek naltreksonu. Badania przeprowadzone na grupie 38 pacjentów pozwoliły wysnuć wniosek o możliwości zapobiegania destrukcji układu odpornościowego dzięki stosowania niskich dawek naltreksonu (LDN – Low Dose Naltrekson).

Kolejne badania wykazały, że receptory opioidowe występują w wielu różnych komórkach układu odpornościowego i jednocześnie, że mRNA w tych komórkach zawiera sekwencję kodującą receptory endorfin.

Badania przeprowadzone na przestrzeni lat pozwalają wysnuć pewny wniosek à system receptorów endorfinowych/opioidowych jest zaangażowany w niemal wszystkie układy biologiczne związane z regulacją odpowiedzi immunologicznej. Mechanizm działania LDN określony na postawie tych badań, w uproszczeniu, wygląda następująco:

1. Wiele zewnętrznych objawów chorobowych to wyraz nieprawidłowego działania układu odpornościowego.
2. Układ odpornościowy jest regulowany przez endorfiny, które mają podstawowy wpływ na receptory opioidowe.
3. Blokowanie receptorów opioidowych przez krótkie stosowanie naltreksonu powoduje zwiększenie wytwarzania endorfin, co może spowodować naprawienie niesprawności układu odpornościowego.
4. W rozmnażaniu komórek (proliferencji) również uczestniczy pewien podtyp endorfin, co ma zastosowanie w niektórych formach raka.

 

Na tym jednak nie koniec. Kolejne badania pokazują, że naltrekson łączy się z więcej niż jednym receptorem opioidowym. Łączy się bowiem również z tak zwanymi receptorami toll-podobnymi (toll-like receptors – TLR), które są podstawowymi elementami wrodzonego systemu odpornościowego i stanowią pierwsza linie obrony przed atakami mikrobów. Receptory te występują w takich komórkach jak makrofagi, komórki dendryczne, neutrofile, limfocyty B, komórki tuczne, monocyty, a także bezpośrednio na komórkach różnych ludzkich narządów np. nerek czy jelit. Prawdopodobnie rolą tych receptorów jest rozpoznanie intruza i wysyłanie sygnałów międzykomórkowych, które uruchamiają odpowiednią odpowiedź immunologiczną. Aktywacja TLR prowadzi do wytwarzania cytokin prozapalnych, których zadaniem jest mobilizacja wrodzonego układu odpornościowego do wysyłania chociażby białych krwinek do zaatakowanego miejsca, by pochłonęły intruza lub nakazały śmierć zainfekowanej komórki, w przypadku wirusa.

 

Terapia LDN

Leczenie niskimi dawkami naltreksonu zazwyczaj rozpoczyna się od niskich dawek 0,5 do 1,5 mg substancji. Stopniowo zwiększa się dawkę, aż do osiągnięcia dawki docelowej, czyli 4,5 mg. Dawniej uważano, że LDN należy stosować na noc i przyjmować go przed samym zaśnięciem. Okazuje się jednak, że przyjmowanie LDN rano przynosi taki sam efekt kliniczny, zmniejsza natomiast wystąpienie efektów ubocznych, do których można zaliczyć:

• koszmary senne, bezsenność, czy realistyczne sny – zazwyczaj w fazie początkowej,
• skurcze żołądka/biegunka – zazwyczaj do 2 tygodni od rozpoczęcia terapii,
• bóle głowy – w fazie początkowej,
• nadczynność tarczycy – przy współistnieniu choroby Hashimoto,
• dreszcze, objawy grypopodobne
• zawroty głowy, zespół pozapiramidowy – rzadko,
• zaparcia i/lub biegunka – rzadko,
• podwyższony poziom enzymów wątrobowych – bardzo rzadko i występuje zazwyczaj u pacjentów z zaawansowaną dysfunkcją wątroby,
• osłabienie funkcjonowania nerek – bardzo rzadko.

 

Gdzie się zapodział LDN?

Tajemnica skuteczności małych dawek naltreksonu tkwi przede wszystkim w przejściowym, około 4 godzinnym, blokowaniu receptorów opioidowych, które obecne są w wielu tkankach, z następującym, w dalszej kolejności, etapie długotrwałego wzrostu stężenia endorfin. Są one produkowane przez przysadkę mózgową i korę nadnerczy, a co najważniejsze wzmacniają układ odpornościowy w stopniu umożlwiającym blokowanie ataku na własne tkanki. Atak na własne tkanki jest istotą chorób autoimmunologicznych często o bardzo ciężkim, postępującym obrazie np. stwardnieniu rozsianym, które jest najczęstszą autoimmunologiczną chorobą neurodegeneracyjną. Pozytywne efekty leczenia LDN zaobserwowano również w przypadku tocznia, w nieswoistym zapaleniu jelit, zespole chronicznego zmęczenia i fibromialgii, chorobach tarczycy, zespole niespokojnych nóg, depresji, zaburzeniach ze spektrum autyzmu i raku.

Stosowanie naltreksonu w niskich dawkach nadal postrzegane jest jako przejaw medycyny alternatywnej. Powód jest prozaiczny – brakuje badań klinicznych in vivo, z podwójnie ślepą próbą, które umożliwiłyby udowodnienie w niepodważalny sposób jak skuteczną substancją jest naltrekson stosowany w niskich dawkach i jakie ma znaczenie w leczeniu chorób postrzeganych przez medycynę konwencjonalną jako choroby nieuleczalne.

Zainteresowanych tematem praktycznego stsowoania LDN odsyłam do najnowszej publikacji pod tytułem LDN. Kompendium wiedzy pod redakcją Lindy Eksegood, na stronę Funduszu Badawczego LDN w Wielkiej Brytanii www.ldnresearchtrust.org oraz stronę www.lowdosenaltrekson.org.

 

Źródła:

Red. Linda Elsegood, LDN. Kompendium wiedzy, PURANA 2020

Julia Schopick, Nieznana medycyna. Skuteczne terapie chorób zagrażających życiu, które wytrzymały próbę czasu, PURANA 2020

Dr Jaquelyn McCandless, Dzieci z głodującymi mózgami. Przewodnik terapii medycznych dla chorób spektrum autyzmu, Fraszka Edukacyjna Sp. Z o.o., Warszawa 2007

E. Blalock, E. M. Smith, A Complete Regulatory Loop between the Immune and Neuroendocrine System, Federation Proceedings 44, nr 1, 1985

I. S. Zagon, P. J. McLaughlin, Opioid antagonist-induced modulation of cerebral and hippocampal development: Histological and morphometric studies, Brain Research 393, nr 2 (1986)

I. S. Zagon, P. J. McLaughlin, Opioid antagonist (naltrexone) modulation of cerebellar development: histological and morphometric studies. The Journal of Neuroscience 6, nr 5 (1986)

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30248938/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26546222/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21531450/